Học bơi thế nào ?

Tôi không phải là người chuyên dạy bơi, và cũng không xuất sắc gì trong quá trình học. Kết quả là sau 4-5 mùa hè và vô số lần nghe người khác dạy, thì mới gọi là biết bơi. Chỉ muốn ghi lại kinh nghiệm học bơi và kinh nghiệm dạy người khác bơi, nếu ai thấy có ích thì thật là may mắn.

Phải nói ngay là bơi giống như đi xe đạp hay lái xe hơi, hiểu theo nghĩa một loại phản xạ có điều kiện. Ai đã từng đi được xe đạp thì bao giờ cũng đi được xe đạp, khỏe yếu chỉ có nghĩa là đi xa hay gần thôi. Bơi cũng vậy, ai một lần biết bơi là cả đời biết bơi, không thể quên cách bơi được. Vậy nên nếu có điều kiện thì nên học bơi càng sớm càng tốt, tầm 3 tuổi có thể bắt đầu được rồi. Tốt nhất là tầm 6 tuổi, lúc đó đủ lớn để hiểu được chỉ dẫn của người dạy. Một nguyên do khác để bắt đầu học sớm, là rèn luyện phản xạ lúc còn bé dễ hơn rất nhiều. Càng lớn lên, phản xạ càng chậm đi, rèn luyện một phản xạ mới lại càng khó khăn.

Dễ nhất là học bơi ếch hoặc bơi chó. Người bơi kiểu này thở đơn giản, thậm chí không cần ngụp đầu xuống nước. Tuy không bơi nhanh, nhưng nổi được lâu và bơi được xa (kiểu ếch). Mặt khác, nếu cần kỹ năng bơi cứu hộ thì kiểu bơi ếch không phù hợp, vì không bơi một tay được. Nhưng để nhắm vào đối tượng chưa biết bơi thì kỹ năng cứu hộ không cần thiết lắm.

Theo cách học bơi của tôi, có thể chia ra vài bước như sau:

1. Tập tay chân trên cạn. Bước này để người học quan sát đúng tư thế động tác, đồng thời làm theo cho quen dần. Mục tiêu: nắm được các động tác cơ bản, biết nguyên tắc phát lực trong nước.
2. Tập thở theo nhịp bơi. Bước này cho người học làm quen với nước, cảm nhận được môi trường nước. Người học đứng trong nước sâu ngang cổ, ngụp đầu vào nước nhưng cố để không ướt tai, thở ra bằng miệng. Sau đó nhô đầu lên (không nhô vai lên khỏi nước) và hít không khí vào. Yêu cầu nhịp nhanh dần. Một bí quyết là phun ngụm không khí cuối cùng khỏi miệng khi đã nhô lên khỏi mặt nước, để làm sạch nước bám quanh miệng. Khi đó hít vào sẽ không bị sặc nước.
3. Nằm sấp trong nước và tập quạt tay / chân, chưa cần thở. Yêu cầu người học đạp vào đáy bể / thành bể, lao đi trong nước, quạt tay và chân (mặt vẫn úp sấp trong nước). Mục tiêu là đi được khoảng 5-7m, quạt được chừng 5-6 nhịp. Bước này để người học cảm thấy lực đẩy của mình vào nước, đưa người tiến lên phía trước. Người học phải đưa được chân lên gần mặt nước, giữ người ở tư thế nằm ngang.
4. Tập thở dùng phao mũi tên (phao trái tim). Bước này là bước quyết định việc người học có bơi được hay không. Yêu cầu nắm tay vào phao mũi tên, đạp chân như bước 3 và cố gắng vươn đầu lên để thở. Mục tiêu là đi được 30-50m, đầu luôn nổi trên mặt nước, thở bình thường bằng miệng. Bước này để rèn thể lực, người bơi phải đạp chân đủ mạnh để đưa đầu lên thở. Một điểm quan trọng là người bơi phải biết ngửa cổ hết sức để lấy hơi, nếu không sẽ bị úp mặt vào nước như bước 3.
5. Khi hoàn thiện bước 4, yêu cầu người học giảm bớt phụ thuộc vào phao. Một cách là cho họ vịn phao bằng 2-3 ngón tay và giảm dần. Lúc đó chân buộc phải đạp mạnh hơn để giữ đầu không bị chìm. Mục tiêu cuối cùng là đi được 15-20m mà chỉ vịn nhẹ vào phao (ví dụ dùng 1 ngón tay thôi)
6. Bỏ phao, dùng tay quạt để bơi bình thường.

Đến hết bước 6, người học phải có khả năng bơi được 50m, thở trong quá trình bơi có thể ngụp đầu xuống nước hoặc không. Có khả năng bơi ngửa được 50m hoặc hơn. Đủ tự tin để bơi ra chỗ nước sâu không đứng được. Tự nổi chờ hỗ trợ nếu chẳng may ngã xuống nước, không bị hoảng loạn.

Để chính thức biết bơi thì còn thiếu phần phối hợp tay chân thở nhịp nhàng. Cái này người học phải tự rèn luyện, nếu không sẽ chóng mệt. Có thể quay lại bước 1 để quan sát kỹ hơn, hoặc xem clip dạy bơi trên Internet. Nhưng việc tự rèn luyện vẫn là chính. Tác giả mất gần 1 tháng (ngày nào cũng tập bơi) để phối hợp được tay chân thở. Khi đã phối hợp được tự khắc bơi rất xa (>200m), vì thể lực đã tốt rồi.

Qua trò chuyện với những người từng học bơi (mà vẫn chưa bơi được) và ngay từ kinh nghiệm bản thân, tác giả thấy người học bơi thường bị vướng ở bước 4. Có nghĩa là khi úp mặt xuống nước để quạt tay chân thì họ làm tốt, nhưng khi phải thở thì ngay lập tức họ có vấn đề. Thực chất là ở bước 3 họ quạt nước đủ mạnh để tiến lên, nhưng chưa đủ mạnh để nhô đầu lên thở. Nếu thể lực tốt, có cảm giác nước tốt ở bước 3, thì có thể vượt qua bước 4+5 trong 1 buổi tập. Nếu không riêng bước 4 có thể kéo dài vài ba buổi. Nên nhớ là không phải do khỏe hay yếu, mà là do một số cơ bắp chưa được tập luyện. Thêm nữa người bơi phải cảm thấy được lúc nào cần phát lực mạnh để đẩy người đi.

Một trong những nguyên do thất bại khác là giáo dạy bơi hay ép học viên phải làm được ngay lập tức việc phối hợp tay chân thở, mà không dừng lại ở bước 6. Nhớ rằng việc phối hợp này tương đối khó, không thể làm được trong ngày một ngày hai. Việc tập bơi mà không ngụp đầu xuống nước sẽ làm người bơi dễ phối hợp tay chân hơn (không phải lo đến việc thở). Sau này khi tay chân đã nhịp nhàng với nhau thì sẽ phối hợp thở rất dễ.

Những người mới tập bơi cũng thường mất sức do quạt nước quá nhiều. Tất cả những người tôi biết đều mắc lỗi này, kể cả tôi. Người tập cần chủ động quan sát người biết bơi để rút kinh nghiệm, nếu bơi ếch bình thường chỉ khoảng dưới 10 nhịp/phút.

Chúc các bạn học bơi thành công